Blog van Guido de Valk

Er wordt veel gesproken en geschreven over leiderschap en vertrouwen. Als er over iets veel geschreven of gesproken wordt, is er vaak een reëel probleem. Blijkbaar zijn velen zich bewust, dat er onvoldoende vertrouwen bestaat tussen MT en uitvoering, of tussen bestuur en management, of tussen teamleden onderling. Tegelijkertijd weten we niet goed genoeg hoe hier mee om te gaan. Het blijft vaak in mooie woorden hangen in plaats van acties.
Oplossingen worden gezocht in zaken zoals meer transparantie en walking the talk. Echter in de praktijk is dit toch vaak niet terug te zien. De waan van de dag neemt het gemakkelijk weer over.
Daarnaast zie je dat bedrijven denken dit probleem op te lossen door een medewerkerstevredenheid onderzoek te doen. Ook dit zet in de meeste gevallen geen zoden aan de dijk.
In dit artikel wil ik je graag laten kennismaken hoe het brein en vertrouwen met elkaar samenhangen en wat je als manager kunt doen om het vertrouwen te verhogen.

Hersenwetenschappen en vertrouwen

Uit de hersenwetenschappen blijkt dat mensen minder goed functioneren door wantrouwen. Daarom is het belangrijk om vertrouwen een plek te geven in je bedrijf.
Wat gebeurt er met de hersenen als je medewerkers vertrouwen ervaren? Vertrouwen activeert het beloningscentrum. Het beloningscentrum is een onderdeel van je basale ganglia gelokaliseerd in je hersenen.
Door het beloningscentrum van het brein te activeren, zorg je voor de release van neurotransmitters, zoals serotonine en oxytocine. Oxytocine gaat over empathie en compassie. Oxytocine zorgt dat we ons goed voelen.. En serotonine geeft ons een goed gevoel van zelfwaardering.
Wat gebeurt er met het brein als er wantrouwen heerst? De amygdala, het stresscentrum, wordt vooral geactiveerd, daardoor komen er stresshormonen vrij. Door stresshormonen zijn medewerkers veel minder productief, minder creatief, en meer afgeleid. Men komt gemakkelijk in het pijnnetwerk.

De oplossing

Vertrouwen en een actief beloningscentrum zijn als het kip en het ei. Vertrouwen zorgt voor een actief beloningscentrum en een actief beloningscentrum zorgt voor vertrouwen.
Daarom is de oplossing simpel. Het eerste dat je moet doen is re-framen: Beloning en vertrouwen zit in het brein. Managers moeten zich derhalve continu afvragen, is het beloningscentrum bij mijn medewerkers geactiveerd?
Je kunt dit overigens gemakkelijk zien en ervaren. In een omgeving waar het beloningscentrum is geactiveerd heerst er veel flow! En dan heerst er dus vertrouwen!

Ok, we weten nu dat als we vertrouwen willen krijgen in een bedrijf, we ons onder andere moeten richten op het activeren van beloningscentrum. Hoe kun je het beloningscentrum activeren?

1. Om je mensen geven. De bekendste manier om vertrouwen te krijgen door het beloningscentrum te prikkelen is om echt om je mensen te geven. Maak verbinding met je mensen. Kijk niet alleen naar de resultaten maar probeer in vanuit het hier en nu contact te maken met de ander, zonder oordeel, zonder verwachting. Vraag eens hoe het met je mensen gaat? Doe ook leuke dingen met je mensen.
2. Juiste cultuur = ontwikkelingscultuur. In een afrekencultuur is het erg moeilijk om te managen op basis van vertrouwen. Het brein gaat in de overlevingsstand staan en stress is geboren. Een juiste cultuur om te managen op basis van vertrouwen is een open cultuur waar fouten maken mag, maar waar men wel leert van de fouten en waar men over de fouten spreekt. Persoonlijk spreek ik graag van een ontwikkelingscultuur. Een cultuur waar ontwikkelen centraal staat.
3. Waardengedreven leiderschap
   Sociale waarden activeren het beloningscentrum. Je kunt denken aan waarden zoals respect, het gevoel ergens bij te horen, waardering en collegialiteit. Als je derhalve waardengedreven leiding geeft, activeer je het beloningscentrum. Waarden zijn op zich nog weinig sturend. Denk goed na welke acties bij je waarden horen, en voer vervolgens deze acties uit. Vertrouwen volgt vanzelf.
   (Het tegenovergestelde van waardengedreven leidinggeven, is sturen op macht, en angst. Echter als je op deze wijze stuurt, activeer je stresscentrum, in plaats van het beloningscentrum. Vertrouwen is dan ver te zoeken.)

Tot slot

Leiderschap bepaalt voor een groot gedeelte of er vertrouwen binnen een bedrijf bestaat of niet.
De gangbare leiderschapspraktijken zorgen vaak voor te weinig vertrouwen. Daarom is ander leiderschap nodig. Door vertrouwen te benaderen vanuit de hersenwetenschappen krijgt vertrouwen een bereikbare dimensie.