Blog van Guido de Valk

Onlangs was ik in gesprek met een directeur van een ICT-bedrijf. In dit gesprek kwamen we al snel op de organisatieverandering. De directeur had grote kansen in de ICT-markt gezien en om deze kansen vorm te geven was hij een half jaar geleden een organisatieverandering gestart. De organisatieverandering verliep helemaal niet zoals hij gehoopt en gewenst had. De medewerkers werkten niet mee. Ik ben gaan doorvragen. Al vrij snel bleek dat ze één cruciaal ding vergeten waren. Ze waren vergeten om tijdens het veranderingsproces de medewerkers in de ‘beloningsrespons’ te krijgen. Omdat de medewerkers niet in de ‘beloningsrespons’ zaten zaten ze in de weerstand. Een veranderingsproces leiden waarin medewerkers in de weerstand zitten is een hele ingewikkelde en moeilijke opgave.

Waarom ontstaat er weerstand?

Hersenwetenschappers hebben een heel goed idee, waarom medewerkers bij een veranderingsproces in de weerstand schieten. De neuroleiderschap, een nieuw vakgebied dat hersenwetenschap en leiderschapsontwikkeling met elkaar verbindt, heeft aangetoond dat er een natuurlijk habitat bestaat voor mensen om niet mee te gaan met veranderingen. Voor de hersenen betekent een verandering pijn. Veranderen doet pijn. Dit is ook gebeurd bij het ICT bedrijf. De medewerkers voelden zich bedreigd, ervoeren angst en geloofden helemaal niet dat de toekomst een betere zou worden.

Het brein en veranderen

Als deze directeur meer had geweten van het brein, had hij beter gesnapt waarom de medewerkers in de weerstand zaten. Maar nog belangrijker! Hij had hier vanaf het begin rekening mee kunnen houden. Als er een nieuwe prikkel in het brein komt, dan zal er eerst een snelle toets plaatsvinden pluis of niet pluis. Als het brein herkend wat er binnenkomt dan is er geen probleem maar als het brein het niet herkend zijn er drie reacties mogelijk. Deze reacties zijn er om te overleven. Oftewel de vlucht-of-vechtreactie.

1. het error-detectie systeem gaat aan. Als het erop detectiesysteem aangaat zullen er veel minder energie naar ons denkvermogen gaan en veel meer energie naar ons limbisch systeem. Het gevolg is dat we veel meer vanuit emoties gaan handelen en veel minder vanuit rationaliteit.
2. het werkgeheugen van het brein raakt overbelast. Nieuwe prikkels hebben het werkgeheugen nodig. Helaas heeft ons werkgeheugen een minimale capaciteit. Het is snel overbelast. Toch hebben we het werkgeheugen nodig bij veranderingen.
3. de vooringenomenheid van de hersenen. Het brein heeft vijf keer zoveel negatieve neurale netwerken dan positieve neurale netwerken. Volgens neurowetenschappers is dat ook de reden dat we als mensen meer neigen naar negativiteit dan positiviteit.

Wat kun je doen?

Gelukkig kun je ook op een andere manier met veranderingen omgaan. Als je snapt hoe onze hersenen werken snap je ook dat het belangrijkste is dat je de vlucht-of-vechtreactie uit leert te zetten. Op deze wijze krijg je veel meer contact met het creatieve brein, het brein dat mee wil werken.

1. het is belangrijk om mensen proactief te betrekken bij de mogelijke problemen die je nieuwe strategie op termijn zou kunnen opleveren. Dit betekent dat je vroegtijdig al met je medewerkers gaat praten over mogelijke problemen. Op deze manier heb je al enigszins de vlucht-of-vechtreactie uitgezet.
2. ten tweede is het essentieel om open en transparant te zijn in de communicatie met je medewerkers. Ik ken voldoende bedrijven, die de informatie pas delen als het vanzelf goed uitkomt. Hierdoor versterk je de toch al negatieve vooringenomenheid van onze hersenen. Het is veel wijzer om vanaf begin open en transparant te zijn in je communicatie naar de medewerker.
3. tot slot is het essentieel om zoveel mogelijk autonomie, ook in het veranderingsproces, bij de uitvoering neer te leggen. Dit betekent dat je hen betrekt bij het maken van actieplannen, dat je hen betrekt bij problemen die tijdens het proces zijn opgetreden, en dat je hen betrekt bij je eigen onzekerheid gedurende het veranderingsproces.

Tot slot

Het zou kunnen lijken dat het omgaan met de hersenen van jezelf en van de ander lijkt op het uitvoeren van een recept uit een receptenboek. Dat is niet zo. Elk brein heeft zijn eigen neuraal netwerk. En met de miljarden neuronen zijn er gigantisch veel verschillende mogelijkheden. De essentie is, dat je de basiswetten van hoe onze hersenen werken leert te begrijpen. Tegelijkertijd dien je je goed realiseren dat het brein van iedereen anders is. Wil je meer weten over het toepassen van de breinwetten in je werk? Meld je dan aan voor de training brain&mind practitioner.