Blog van Guido de Valk

Wij hebben allemaal veel gewoontes. Een gewoonte is een vaste wijze van handelen.
Op zichzelf is een gewoonte niet goed of fout. Een gewoonte kan vervelend zijn als het ons belemmert gelukkig te zijn. Of als het ons belemmert om iets te realiseren dat belangrijk voor ons is. Als wij een gewoonte hebben, dat ons frequent in een vervelende situatie brengt, dan is dat onhandig.

Aanleren van gewoontes

Bij de geboorte hebben kinderen nog weinig gewoontes. Maar dit verandert langzaamaan als het kind ouder wordt. De peuter gaat op onderzoek uit. Tijdens dit onderzoek wordt de peuter frequent gecorrigeerd. Ouders vertellen, dit moet je niet doen, dit moet je wel doen. Ouders kunnen kinderen dus bewust dingen (af)leren. Maar ook onbewust gebeurt er van alles. Ouders hebben gewoontes en onbewust nemen kinderen gewoontes van ouders over. Ook als het kind op oudere leeftijd naar school gaat, vinden er weer andere correcties plaats en vindt verdere gewoontevorming plaats. Hierdoor raakt het kind minder en minder vrij en is het kind minder en minder in staat om vanuit vrijheid en ruimte te handelen. Gewoontes gaan het leven bepalen! Gewoontes gaan veel bepalen!

Gewoontes zijn niet per se goed of fout

Gewoontes zijn niet perse goed of fout. Ik schreef het in de inleiding ook al. Maar sommige gewoontes brengen je geen geluk. Sommige patronen zullen je belemmeren in je ontwikkeling. En het is verstandig om met deze aan de slag te gaan.
Maar er zijn ook veel gewoontes die erg handig zijn. Zoals autorijden of fietsen. Ik moet er niet aan denken dat ik mij de hele dag bewust ben, hoe ik bepaalde dingen zou moeten doen. Ik zou er doodvermoeid van raken. Gewoontes bestaan omdat ze ook als natuurlijke verbindingen van je breincellen bestaan.

Welke gewoontes?

Wat zijn gewoontes die ons kunnen belemmeren en beperken? Er zijn er veel te noemen. Ik noem er een paar: de foute partner kiezen, je zelf makkelijk uitschakelen, gelijk in de actiehouding schieten, alles in machtsverhoudingen zien, jezelf altijd de beste vinden, alles moet altijd netjes zijn, alleen rationeel dingen verklaren, keuzes uitstellen, continu van mening veranderen, gevoel negeren, kopieergedrag, niet luisteren, sigaretje roken bij stress, eten bij stress, je laten leiden door de mening van anderen en ga zo maar door.

Situationeel handelen

Het kan heel goed zijn dat jouw gewoontes je altijd goed geholpen hebben. Desalniettemin spreek ik uit eigen ervaring dat gewoontes niet altijd effectief zijn. Sommige omstandigheden hebben andere acties nodig dan hoe jij het gewoontegetrouw doet. Vergelijk het maar met het weer, het weer verandert continu, dit betekent dat wij niet altijd zomerkleding aan moeten doen, maar dat wij ons kleding aan moeten passen aan het weer. Zo dienen wij ook ons gedrag aan te passen aan de situatie.
Als wij gewoontetrouw reageren, laten wij veel kansen liggen. Het gedrag dat wij nodig hebben moet passen bij datgene wat wij willen realiseren. Dus ook hier ligt de essentie bij het erkennen van wat voor ons belangrijk is. Dus het beste is niet altijd reflectief te handelen maar vanuit bewustzijn en vanuit onze persoonlijke intentie tot zingeving.

Bewust handelen

Ik was vroeger manager. Een van mijn toenmalige bazen heeft mij goed doen inzien dat ik mij bewust moest worden van mijn patronen. Hij zei dat een goed manager afhankelijk van de situatie een bepaalde actie doet. Dit ben ik nooit vergeten. Heb dit wel altijd moeilijk gevonden, omdat reflexmatig reageren nu eenmaal lekker snel gaat. Dit lijkt efficiënt, maar uiteindelijk is dit niet altijd het geval. Bewust handelen is vaak een veel betere keuze. Deze bewuste handeling houdt rekening met de omstandigheden en is gebaseerd op onze waarden en de intentie tot zingeving. Een bewuste handeling is een proactieve handeling.

Onzekerheid

Als je probeert anders dan jouw gewoonte te handelen, zul je je onzeker gaan voelen. Dit gaat vaak gepaard met angst. Je voelt je er niet prettig bij. Daarom doen wij het liever ook niet. Ons brein houdt niet van veranderen.

Daarom laten wij ons (af)leiden door het veilige gevoel dat wij kennen en dat is gewoon door gaan met hoe wij het altijd al deden. Maar zoals gezegd, soms brengt ons dit niet wat wij graag willen. En daarom dienen wij te oefenen niet altijd volgens ons standaard patroon te reageren.

Tot slot

Gewoontes kunnen ons beperken. Daarom is het verstandig dat wij bewust worden van onze patronen en bewust worden welke ons vooral beperken. Tevens is het van belang dat wij leren ons niet altijd te laten leiden door gewoontes, maar ook andere manieren van handelen aan te leren. Gelukkig kan dat heel gemakkelijk, door de Brain&Mind aanpak® toe te passen.