Blog van Guido de Valk

“Het leven bestaat 10% uit gebeurtenissen en wordt voor de overige 90% bepaald door jouw reactie”

Een van de meest gelezen artikelen van dit blog, is het artikel over slachtofferrol. (Klik hier als je dit artikel wilt lezen.) Blijkbaar is slachtoffergedrag een thema waar veel mensen interesse in hebben. Waarschijnlijk omdat ze er zelf mee worstelen. (Dat is bij mij wel zo.)
Het leek mij daarom verstandig om nog een artikel over slachtoffergedrag te wijden. In dit artikel leg ik het gedrag dat past bij de slachtofferrol naast het nemen van eigen verantwoordelijkheid.

Lijden hoort bij het leven

Iedereen maakt wel eens iets mee, dat uitnodigt om je als een slachtoffer te gedragen. Enkele voorbeelden zijn: je hebt de promotie niet gekregen, je gaat scheiden, je kinderen doen het niet zo goed als je zo willen, je bent ziek, je partner is vreemd gegaan, de nieuwe chef op het werk is echt vreselijk etc….We kunnen wensen of hopen dat het ons nooit zal overkomen. Maar dat is struisvogelpolitiek. Iedereen komt ooit in aanraking met lijden. Lijden hoort bij het leven.

Eigen verantwoordelijkheid versus slachtofferrol

Slachtofferrol en het nemen van verantwoordelijkheid zijn twee uitersten hoe je met vervelende omstandigheden om kunt gaan. Bij het aannemen van een slachtofferrol kies je om een passieve, reactieve houding aan te nemen. Het feit dat je in een bepaalde vervelende situatie zit, verlamt je. Je begrijpt er niets van waarom het jou overkomt. Je geeft anderen de schuld. Je wordt overmand door negatieve emoties.
Bij het nemen van eigen verantwoordelijkheid kies je ervoor om een actieve houding te hebben. Je bent je bewust dat ook bij een vervelende situatie je gedrag kunt kiezen. Je kunt een bewuste keuze gaan maken hoe je wilt reageren. Je komt in je kracht. Negatieve emoties beheersen je niet.
Vervelende gebeurtenissen kunnen wij niet veranderen. Het enige wat wij kunnen doen, is zelf bepalen hoe wij met deze vervelende gebeurtenis om gaan. Wij kunnen zelf bepalen hoe wij reageren.

Dit wordt goed geïllustreerd in één van de meest inspirerende boeken die ik ooit hebt gelezen. Ik heb het over “De zin van het bestaan” van de psychiater Viktor Frankl. Zijn bestseller is deels een relaas over zijn verblijf in diverse concentratiekampen in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog en deels een verhandeling hoe wij effectief met vervelende omstandigheden om kunnen gaan. Zijn kracht om te overleven kwam voort uit dat hij betekenis kon geven aan deze verschrikkelijke situatie: een concentratiekamp. Als er nu iemand echt een slachtoffer was, dan was hij dat wel. Echter het is hem wel gelukt om uit deze rol stappen, en kracht vinden uit zichzelf. Vandaar dat ik hem erg bewonder.

Zelfobservatie

Hoe ga jij met vervelende situaties om? Ben je iemand die gemakkelijk in een slachtofferrol gaat zitten, of ben je vooral iemand die snel eigen verantwoordelijkheid neemt?
Bij mij is het zo dat ik op sommige terreinen gemakkelijk verantwoordelijkheid neem, maar op andere terreinen ik gemakkelijk me als slachtoffer kan gedragen. Als het bijvoorbeeld gaat om hoe ik omga met teleurstelling in mijn eigen spirituele ontwikkeling heb ik het idee dat ik daar behoorlijk positief mee om ga. Echter als het gaat om teleurstelling van acties van mijn vrienden, vind ik dat ik lang in een slachtofferrol kan blijven steken.
Ook merk ik dat het gebruik van mijn eigen kracht van dag tot dag verschilt. Als ik slecht geslapen heb, dan merk ik dat ik gemakkelijker in een passieve rol duik dan als ik goed geslapen heb.

Persoonlijke groei

Echter één ding weet ik zeker, het kan altijd beter, we kunnen altijd nog meer groeien als het gaat om het nemen van eigen verantwoordelijkheid en het handelen vanuit eigen kracht. Daarom een advies aan ons allen. Wees je bewust dat je de rest van je leven bezig zou kunnen en wellicht ook zou moeten zijn met je persoonlijke groei. En het is ’t waard. Hierdoor kun je verschuiving maken van slachtoffergedrag naar eigen verantwoordelijkheid nemen. Hierdoor zal zelfs een vervelende situatie mogelijkheid zijn tot groei en ontwikkeling.

Wat is eigen verantwoordelijkheid nemen?

Wat is eigen verantwoordelijkheid nemen? Het betekent dat jij jezelf verantwoordelijk houdt voor alles wat jij denkt, doet of zegt. Wij zeggen niet meer: “het komt door mijn partner”, “het komt door mijn ouders”, “het komt door de politiek”. Wij wijzen geen vinger meer. En wij houden op met het bedenken van excuses. Geen excuses meer: “ik ben te oud, ik ben te jong, het is te laat, ik heb het te druk.”

Neem eigen verantwoordelijkheid

Wat er nu ook op je pad komt, je bent altijd zelf verantwoordelijk wat er vervolgens gebeurt. Natuurlijk zijn er veel zaken die je niet kunt controleren, zoals de aandelenkoers, een vervelende baas, of het weer. Maar zelfs in relatie tot deze zaken hebben wij nog een keuze hoe wij willen reageren. Het nemen van eigen verantwoordelijkheid betekent dat wij zelf eigenaar zijn van onze reacties en niemand anders. Als je je verantwoordelijkheid niet oppakt, offer je je eigen kracht ook op! Je kunt natuurlijk ervoor kiezen om je verantwoordelijkheid niet op te pakken, maar dit betekent ook dat je de consequenties moet nemen van je wegloop gedrag.

Tot slot

Je kunt je omstandigheden niet controleren, maar je kunt altijd een keuze maken hoe jij wilt reageren. Dat betekent: eigen verantwoordelijkheid nemen.